Aileye yeni birinin katılması fikri birçok evli çift için heyecan vericidir. Minik yavrularımızın olması ve yepyeni bir hayat birçok insanı mutlu edecektir. Ancak işler her zaman planlandığı gibi gitmeyebilir. Bazen hamilelik şansı düşüktür ve çiftler hamile kalmakta zorlanır. Bunun birçok tıbbi sebebi olabilir. Bu tarz durumlarda doktorunuzla konuşmak her zaman en iyisidir.
Doktorunuzla konuşarak tüp bebek tedavisi uygulayabileceğinizi öğrenmişsinizdir. Peki tüp bebek nedir? Tüp bebek tedavisiyle hamile kalabilir misiniz? Merak ettiğiniz her sorunun cevabına içeriğimizden ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Tüp Bebek Tedavisi Nasıl Gerçekleşir?
Tüp Bebek Tedavisi sırasında, olgun yumurtalar yumurtalıklardan toplanır ve bir laboratuvarda sperm tarafından döllenir. Daha sonra döllenmiş yumurta veya yumurtalar rahime transfer edilir. Bir tam tüp bebek döngüsü yaklaşık üç hafta sürer. Bazen bu adımlar farklı parçalara bölünür ve süreç daha uzun sürebilir.
Tüp bebek, yardımcı üreme teknolojisinin en verimli halidir. İşlem, çiftlerin kendi yumurtaları ve spermleri kullanılarak yapılabilir. Bazı durumlarda ise isimsiz bir donörden alınan yumurta ve spermler kullanılabilir.
Tüp bebek kullanarak sağlıklı bir bebek sahibi olma şansınız, yaşınız ve çocuk yapamama nedeniz gibi birçok faktöre bağlıdır. Bu yüzden doktorunuz size tüp bebek tedavisinin nasıl ilerleyeceğiniz, sizin uygun aday olup olmadığınızı ve farklı alternatifleriniz olup olmadığı konusunda bilgilendirecektir.
Tüp Bebek Tedavisi Neden Yapılır?
Tüp bebek tedavisi (IVF), kısırlık veya genetik problemlerin tedavisidir. İnfertiliteyi tedavi etmek için tüp bebek tedavisinden önce doğurganlık ilaçları tohumlama gibi yöntemleri de deneyebilirsiniz.
Tüp bebek tedavisi genellikle 40 yaş üstü kadınlarda kısırlık için birincil tedavi olarak sunulur. Ancak sahip odluğunuz tıbbi duruma bağlı olarak siz de tüp bebek tedavisi görebilirsiniz. Örneğin siz veya eşiniz şunlara sahip olabilir:
- Fallop tüpü hasarı veya tıkanması. Fallop tüpüne gelen zarar yumurtanın döllenmesini veya bir embriyonun rahme ulaşmasını zorlaştırır.
- Yumurtlama bozuklukları. Yumurtlama seyrekse veya hiç olmuyorsa, döllenme gerçekleşmeyebilir.
- Rahim fibroidleri. Fibroidler rahimdeki iyi huylu tümörlerdir ancak döllenmiş yumurtanın yerleşmesini engelleyebilir.
- Fallop sterilizasyonu. Daha önceden hamile kalmamak amacıyla yapılan fallop tüpünü bloke etme veya kesme işlemi hamileliğinize engel olacaktır. Aynı şekilde cerrahi işlemle geri bağlanması hamile kalmanız için uygun bir tedavi olabilir.
- Spermlerin hasarlı olması. Ortalamanın altında sperm sayısı, hareketsizlik, sperm boyutu ve şekil anomalileri spermlerin yumurtayı döllemesini zorlaştırabilir.
- Açıklanamayan kısırlık. Yapılan tüm testlere rağmen bir sebebin bulunamaması ve kısırlığın altta yatan sebebin keşfedilememesi.
- Genetik bozukluklar. Siz veya eşiniz genetik bir rahatsızlığa sahipseniz ve çocuğunuza geçmesinden korkuyorsanız tüp bebek tedavisine başvurabilirsiniz.
- Kanser ve benzeri doğum engelleyici hastalıklar. Radyoterapi ve kemoterapi sonucu doğurganlığa zarar verecek terapilerden önce yumurtalık toplanabilir ve gelecekte kullanılmak üzere dondurulabilir.
Tüp Bebek Yapmak Riskli midir?
Her tıbbi işlem gibi tüp bebek yapmanın da kendine ait bazı riskleri vardır. Bu riskler şunlarla sınırla olmamakla beraber:
- Çoğul gebelik. Tüp bebek tedavisiyle birden fazla çocuk sahibi olma şansınız var. Ancak birden fazla fetüsün olması daha yüksek erken doğum ve düşük doğum gibi riskleri de getirebilir.
- Yumurtalık hiper stimülasyon sendromu. Yumurta alınırken kullanılan ilaçlar yumurtalıkların şiştiği ve ağrıya sebep olduğu yumurtalık hiper stimülasyon sendromuna sebep olabilir. Önlem alındığında ve tedavi edildiğinde kolayca geçen bir hastalıktır. Ancak doktorun bilgilendirilmediği ve hastalığın tedavi edilmediği durumlarda şiddeti artacaktır.
- Düşük gebelik. Tüp bebek tedavisinde %15 – %25 arasında düşük riski arttığı gözlenmektedir. Ancak bu anne yaşıyla doğru orantılıdır.
- Yumurta toplama işleminde gelişen komplikasyonlar. Yumurta toplama işlemi sırasında kanama, enfeksiyon veya damar hasarı riski oluşabilir.
- Dış gebelik. Tüp bebek uygulayan kadınların %2 – %5’inde dış gebelik görülmektedir.
- Stres. Tüp bebek tedavisi hem finansal hem fiziksel hem de duygusal olarak yorucudur. Ailenizden ve dostlarınızdan destek almak bu sürecin önemli bir parçasıdır. Gerektiği durumlarda profesyonel yardıma başvurulabilir.
Tüp Bebek Tedavisi Aşamaları Nelerdir?
Tüp bebek tedavisinde ovulasyon, yumurta toplama, sperm toplama, döllenme ve embriyo transferi aşamaları bulunur. Bu döngü yaklaşık 2 – 3 hafta sürer. Tedavinin başarıya ulaşması için birden fazla döngü gerekebilir.
Ovulasyon Başlatma
Ovulasyon ve yumurta üretimini başlatmak için sentetik hormonlar kullanılır. Bu sayede birden fazla yumurta elde edilir. Çünkü her yumurtanın dölleneceğinin garantisi yoktur.
Ovulasyonu başlatmak için bu yöntemler kullanılabilir:
- Yumurtalık stimülasyon ilaçları. Yumurtalıklarınızı uyarmak için folikül uyarıcı hormon (FSH), lüteinize hormon (LH) veya ikisinin de kombinasyonunu içeren bir ilaç alabilirsiniz. Bu ilaçlar aynı anda birden fazla yumurtanın gelişmesini sağlamaktadır.
- Oosit olgunlaşması ilaçları. Yumurta toplanmaya hazır olduğunda olgunlaşmasına yardımcı olmak için ilaçlar kullanılır.
- Erken yumurtlamayı önleyen ilaçlar. Bu ilaçlar vücudunuzun gelişen yumurtaları çok erken salmasını engeller.
- Rahminizin zarını hazırlamak için ilaçlar. Yumurta toplanması ve embriyo yerleştirmesi için rahim duvarını hazır hale getirmek için progesteron takviyesi alabilirsiniz.
Doktorunuz hangi ilaçları ve ne zaman kullanacağınızı belirlemek için sizinle konuşacaktır.
Ovulasyonun başlayıp yumurtaların hazır hale gelmesi için genellikle 1 – 2 hafta zaman gerekir. Yumurtaların toplanmaya hazır olduğunu anlamak için şu yöntemlere başvurulabilir:
- Vajinal ultrason. Yumurtanın gelişimini direkt takip etmek için yapılan görüntüleme muayenesidir.
- Kan testi. Böylece ilaçlara verdiğini tepki ve hormon seviyelerine göre yumurtaların durumu kontrol edilir. Östrojen seviyesi yumurta geliştikçe artar ve progesteron düşük kalır.
Bazen tüp bebek tedavisinin yumurtalar alınmadan önce iptal edilmesi gerekir. Bu durumun sebepleri şunlardır:
- Yeterince folikül gelişmemesi.
- Erken yumurtlama.
- Çok fazla folikülün gelişmesi. Bu yumurtalık hiper stimülasyon riskini tetikleyebilir.
- Diğer tıbbi sorunlar.
Eğer tedavi döngünüz iptal edildiyse doktorunuz başka tedaviye geçmeyi ilaçların dozlarını değiştirmeyi teklif edebilir.
Yumurta Toplama
Yumurta toplama işlemi ovulasyonun hemen öncesinde yapılır. İşlem yapılırken uyuşturulmuş olacaksınız.
Yumurtaları toplamak için vajinaya bir ultrason probu yerleştirilir. Ultrason rehberliğinde foliküllere iğne ile ulaşılır ve yumurtalar toplanır. Eğer vajinal ultrason yeterli değilse karın ultrasonu da kullanılabilir. İşlem yaklaşık 20 dakika sürebilir. Yumurtalar ardından özel bir besleyici sıvıya aktarılır. Ardından dölleme işlemine götürüleceklerdir.
Sperm Toplama
Yumurta toplamı işlemi öncesinde sperm örneği alınması gerekir. Genellikle spermler mastürbasyon yoluyla toplanır. Bazen doğrudan testis içerisinden sperm elde etmek için iğne yardımı gerekebilir.
Döllenme
Döllemede geleneksel döllenme ve Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu olmak üzere 2 yaygın yöntem vardır.
Geleneksel Döllenme
Geleneksel döllenme sırasında sağlıklı sperm ve olgun yumurtalar karıştırılır ve gece boyunca kuluçkaya yatırılır.
Intrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu
Olgunlaşmış yumurtaya doğrudan tek bir sağlıklı sperm enjekte edilir. ISE genellikle sperm kalitesi veya sayısı bir sorun olduğunda ya da önceki döngüler sırasında dölleme girişimleri başarısız olduğunda kullanılır.
Embriyo Transferi
Embriyo transferi yumurtalar toplandıktan 2 – 5 gün sonra gerçekleşir. Hafif bir yatıştırıcı verilebilir. İşlem acısız olsa da çeşitli kramplar hissedebilirsiniz. Ardından doktorunuz kateter adı verilen uzun ince ve esnek bir tüpü vajinanızdan rahminize doğru yerleştirecektir. Kateterin ucunda bulunan şırıngada bir veya daha fazla embriyo bulunur. Şırınga ile embriyolar rahminize yerleştirilir.
İşlem Sonrası
Embriyo transferinden sonra günlük hayatınıza devam edebilirsiniz. Ancak bu süreçte bazı yan etkiler hissedebilirsiniz. Bu yan etkiler genellikle şunlardır:
- Yapılan işlemlerden kaynaklı olarak az miktarda berrak veya kanlı sıvı gelmesi
- Yüksek östrojen nedeniyle meme hassasiyeti
- Şişkinlik
- Kabızlık
- Kramplar
- Embriyo transferinden sonra orta veya şiddetli ağrı hissederseniz doktorunuzla iletişime geçin.
Sonuçlar
Yaklaşık 12 gün sonra doktorunuz hamile olup olmadığınızı öğrenmek için bir kan testi uygulayacaktır. Eğer hamileyseniz doktorunuz sizi bir kadın doğum uzmanına yönlendirecektir. Hamile değilseniz progesteron almayı bırakacaksınız ve bir hafta içinde adet görmeye başlayacaksınız. Eğer yeniden denemek istiyorsanız sonraki adımlarla ilgili doktorunuz sizi bilgilendirecektir.
Tüp bebek tedavisinden sonra sağlıklı bir bebek sahibi olmak birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler:
- Anne yaşı. Ne kadar gençseniz sağlıklı bir bebek doğurma şansınız da o kadar yüksektir. Çünkü kendi yumurtalarınız sağlıklı olacaktır.
- Embriyo durumu. Embriyonun ne kadar gelişmiş olduğuna göre gebelik oranı daha yüksektir. Her embriyo eşit şekilde gelişmeyebilir.
- Geçmiş doğumlar. Daha önce doğum yapmış kadınlar tüp bebek tedavisi ile hiç doğum yapmamış kadınlara göre daha çok hamile kalabilmektedir.
- Yaşam tarzı etkenleri. Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi gibi zararlı alışkanlıklar hem daha az yumurta üretilmesine hem de düşük gebeliğe yol açar.
Sıkça Sorulan Sorular
Tüp bebek işlemi kaç gün sürer?
Başından sonuna kadar tüp bebek döngüsü yaklaşık 3 hafta sürer.
Kimler tüp bebek yapamaz?
Erkeklerin hiç sperm üretememesi ve yumurtlama işlevini kaybetmiş yumurtalıklara sahip kadınlarda tüp bebek tedavisi uygulanmaz.
Tüp bebek tedavisi ile cinsiyet seçilir mi?
Doktorun embriyoları hazırlarken kromozomlarla oynaması mümkündür. Yani XX veya XY kromozomu denk getirerek dilediğiniz cinsiyette çocuk yapabilirsiniz.