Çoğul gebelikler, rahim içinde aynı anda birden fazla embriyonun gelişim gösterdiği gebelik türlerine verilen isimdir. Bu tip gebeliklerde hamilelik süreci ve doğum süreci, tekil gebeliklere kıyasla daha farklı ilerleyebilir. Hamilelik süreci anne adayının hayatında çeşitli değişimleri gerektirir. Çoğul gebeliklerin doktor kontrolünde ilerlemesi, annenin ve bebeklerin sağlığı için oldukça önemlidir. Çoğul gebeliklerde doğum şekline ve doğum sürecine de yine doktor kontrolünde karar verilir. Yazımızın devamında çoğul gebeliklerde doğum sürecine dair merak ettiğiniz tüm konuları bulabilirsiniz!
İçindekiler
Çoğul Gebelikte Doğum Çeşitleri
Çoğul gebeliklerde rahim içinde aynı anda gelişim gösteren birden fazla embriyo bulunur. Embriyoların gelişim seviyeleri, ağırlıkları ve konumları; hamilelik sürecinde takip edilen noktaların başında yer alır. Bu kriterler bebeklerin gelişimiyle ilgili ipuçları verirken aynı zamanda doğum zamanının ve çeşidinin belirlenmesi için de oldukça önemlidir.
Çoğul Gebelikte Doğum Şeklini Etkileyen Faktörler
Çoğul gebeliklerde gebelik sürecinde takibi yapılan birçok nokta aynı zamanda doğum zamanını ve doğum şeklini belirleme konusunda da önemli rol oynar. Çoğul gebeliklerde en sık karşılaşılan risklerden biri olan erken doğumun engellenmesi için ortalama iki haftada bir servikal muayene gerçekleştirilir. Bu sırada annenin pelvik kaslarının durumu ve açıklığı tespit edilebilir. Çoğul gebeliklerde doğum şeklini etkileyen faktörlerin başında da bu muayeneler gelir.
Çoğul gebeliklerde embriyo sayısı da tercih edilen doğum şeklini etkileyen noktalar arasında yer alır. İkiz gebeliklerde annenin ve bebeklerin durumuna göre vajinal doğum mümkün olabilirken üçüz ve dördüz gebeliklerde genellikle sezaryen doğum tercih edilmektedir.
Çoğul gebeliklerde plasentada sarkma sık karşılaşılan durumlardan biridir. Bu durum bebeklerin gelişimini ve doğum şeklini etkileyen faktörlerden biridir. Aynı zamanda bebeklerin içinde bulunduğu keselerin özellikleri, amniyon sıvısı miktarı gibi etkenler de doğum şekli ve zamanı üzerinde belirleyicidir.
Çoğul gebeliklerde doğum şeklini etkileyen faktörlerden bir diğeri de bebeklerin durumudur. Bebeklerin tümünün gelişimi ideal seviyede ilerliyorsa, bebeklerin her biri ortalama 1500 gramdan fazla ağırlığa sahipse, bebeklerin tümünün ağırlığı arasında ciddi fark bulunmuyorsa ve bebeklerin herhangi hayati bir organında gelişim geriliği saptanmıyorsa normal doğum tercih edilebilir. Ancak bebeklerin birinin diğerlerinden daha az gelişim göstermesi, eksik ya da gelişim geriliği gösteren organların bulunuyor olması, bebeklerin ağırlıkları arasında dramatik farklar gibi noktalarda sezaryen doğum tercih edilmektedir.
Vajinal doğumun gerçekleşebilmesi için bebeklerin her birinin uygun pozisyonda bulunması ve doğum kanalına yerleşebilmesi de oldukça önemlidir. Buna göre bebeklerin her biri doğum sırasında önce başı gelecek konumda bulunuyorsa normal doğum mümkün hale gelir.
İkiz Gebelikte Hamilelik ve Doğum Süreci
İkiz gebelikler en sık karşılaşılan çoğul gebelik şekilleridir. Oluşum şekli bakımından ikiye ayrılan ikiz gebeliklerde hamilelik süreci ve doğum birbirinden farklı şekilde ilerleyebilir.
Çift Yumurta İkizlerinde Hamilelik ve Doğum Süreci
Halk arasında “çift yumurta ikizi” olarak da adlandırılan çoğul gebelik şeklinde iki farklı yumurta hücresi iki farklı sperm hücresi ile döllenir ve genetik olarak birbirinden farklı bireyler meydana gelir. Bu duruma “non-identik ikizler” ya da “dizigot ikizler” adı da verilebilir. Yaşanan ikiz gebeliklerin üçte ikisi çift yumurta ikizlerine hamile kalınması ile gerçekleşir. Çift yumurta ikizlerinde yüzde otuz oranında cinsiyetler birbirinden farklı olabileceği gibi doğum sonrasında ikizlerin fiziksel görünüşleri de birbirinden farklı olabilir.
Çift yumurta ikizlerinde hamilelik süresi ortalama olarak otuz yedi hafta olarak gözlemlenir. Çift yumurta ikizlerinde doğum şekli ise annenin pelvik kaslarının ve plasentasının durumu, servikal açıklık miktarı, bebeklerin gelişim durumu, bebeklerin ağırlığı ve bebeklerin konumu gibi faktörlere göre vajinal ya da sezaryen şeklinde gerçekleştirilebilir.
Tek Yumurta İkizlerinde Hamilelik ve Doğum Süreci
Halk arasında “tek yumurta ikizi” olarak adlandırılan çoğul gebelik şeklinde tek bir yumurta hücresi döllenmeden sonra bölünerek iki embriyo meydana getirir. Bu duruma “identik ikizler” ya da “monozigot ikizler” adı da verilebilir. Yaşanan ikiz gebeliklerin üçte biri tek yumurta ikizlerine hamile kalınmasıyla gerçekleşir. Tek yumurta ikizlerinde cinsiyetler, fiziksel görünüşler ve genetik özellikler birbiriyle aynıdır.
Tek yumurta ikizlerinde yumurtanın döllenmeden sonra bölünme yaşadığı dönem; bebeklerin özellikleri açısından oldukça önemlidir. Eğer döllenmeden sonraki 72 saat içerisinde bölünme gerçekleşirse embriyoların plasentaları ve amniyon zarları birbirinden ayrı olacaktır. Dört ve sekizinci günler arasında gerçekleşen bölünmelerde tek plasentaya sahip iki ayrı amniyon zarıyla gelişen iki embriyo meydana gelir. Döllenmenin sekizinci günde gerçekleşen bölünmede ise iki ayrı bebek, tek plasentaya ve tek amniyon zarına sahip olur. Sekizinci günden sonra yaşanan bölünmelerde “yapışık ikizler” olarak da bilinen siyam ikizleri durumu ortaya çıkar.
Tek yumurta ikizlerinde hamilelik süresi ortalama otuz altı hafta olarak gözlemlenir. Tek yumurta ikizlerinde tercih edilen doğum şekli genellikle sezaryen doğumdur. Siyam ikizlerinde, ciddi gelişimsel ayrılıklarda, ikizlerden birinin ya da ikisinin de vücut bütünlüğünde eksiklikler olması durumunda kesinlikle sezaryen doğum gerçekleştirilir.
Üçüz ve Dördüz Gebelikte Hamilelik ve Doğum Süreci
Çoğul gebeliklerde nadir rastlanan üçüz ve dördüz gebelik durumları, hamilelik süreci ve doğum şekli bakımından oldukça zahmetlidir. Diğer hamileliklere kıyasla çok daha geniş olan karın sebebiyle anne adayı hareket zorlukları yaşayabilir. Üçüz ve dördüz hamilelikler, tek yumurta ikizlerinin oluşum şekline benzer şekilde bölünme yoluyla meydana gelir. Üçüz gebeliklerde hamilelik süresi otuz üç haftaya kadar düşebilirken dördüz gebeliklerde hamilelik süresi ortalama yirmi dokuz haftadır.
Çoğul gebeliklerde bebek sayısı arttıkça bebeklerin doğum ağırlıkları azalır. Doğum sırasında gerçekleşebilecek komplikasyon miktarı ise artış gösterir. Üçüz ve dördüz gebeliklerde mutlaka sezaryen doğum gerçekleştirilir. Doğum sonrasında bebek yoğun bakım ünitesinin hazırlanmış olması ve alanında uzman bir ekibin mutlaka doğum alanında bulunuyor olması gerekir. Üçüz gebeliklerde bebeklerin ortalama doğum ağırlığı 1500 grama kadar düşebilirken dördüz gebeliklerde doğum ağırlığı ortalama 1400 gram kadardır. Bu durum, bebeklerin uzun bir süre özel bakıma gereksinim duymasına sebep olabilir.