Sarılık yenidoğan bebekler arasında en yaygın hastalıklardan bir tanesidir. Birçok sebebi olabileceği gibi bu sebepler tamamen zararsız olabilir veya ölümcül hastalıkları işaret ediyor olabilir. Genellikle birkaç hafta içinde geçerler. Yenidoğan sarılığı hakkında merak ettiğiniz her şeyi bu içerikte öğrenebilirsiniz.
İçindekiler
Yenidoğan Sarılığı Nedir?
Yenidoğan sarılığı kanda bilirubin adı verilen bir maddenin vücutta normalden daha fazla miktarda bulunmasıyla gözün beyaz kısmının ve deri renginin sarıya dönmesi durumudur. Fazlalık bilirubinin kandan atılması için karaciğerin belirli bir olgunluğa ulaşmış olması gerekir. Bebekler yeni doğduğu için karaciğerleri gelişene kadar sarılığa sahip olurlar. Yenidoğan bebeklerde görülebildiği gibi yetişkinlerde de görülebilmektedir.
Bu sağlık sorunu yenidoğan tüm bebeklerin %60 kadarını etkileyen bir sağlık sorunudur. Prematüre bebeklerde bu durum %80’e kadar yükselebilir. Yenidoğanlarda sıklıkla görülen bu problem genellikle bir hastalığa bağlı değildir ve fizyolojik sarılık olarak adlandırılır. Genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
Yenidoğan Sarılığı Belirtileri
Yenidoğan sarılığını tespit etmenin en yaygın ve kolay yöntemi bebeğin gözlerinde ve ciltlerindeki ortaya çıkan sarılıktır. Bu durum doğumdan 3-4 gün sonra ortaya çıkabilir ve zamanla artabilir. Bebekte sarılık olduğundan şüpheleniyorsanız parmağınızla hafifçe bastırabilir ve baskı yaptığınız yerdeki rengi inceleyebilirsiniz. Eğer açık kırmızı, pembe yerine sarı renk görünüyorsa bebekte sarılık var demektir.
Yenidoğan Sarılığı Ne Zaman Tehlikelidir?
Bebeklerin doğduktan sonraki ilk 28 güne yenidoğan dönemi denilir. Yenidoğan dönemi bebeğin sağlık açısından en hassas olduğu dönemdir. Bu yüzden bebeklere bu dönemde önemli testler yapılır. Yapılan bu testlerden bir tanesi de sarılık testidir. Bir sorun çıkmazsa bebekler taburcu edilir. Sarılık varsa bile ne durumda olduğuna bakılarak farklı kararlar verilir. Sarılıkla ilgili aşağıdaki özellikler varsa durumu riskli olabilir.
- Sarılık bir anda başladıysa,
- Sarılık hızlıca yayılıyorsa,
- Rengi gittikçe daha koyu bir renk alıyorsa,
- Bebeğin ateşi çıkıyor ve huzursuzlanıyorsa,
- Bebek iyi beslenmiyorsa,
- İlk 24 saatte sarılık başladıysa,
- Bebeğin kardeşlerinde ağır geçmiş sarılık geçmişi varsa,
- Bebek emmiyorsa,
- Bebek normalden daha çok uyuyorsa
Yenidoğan sarılığı tehlikeli bir hale geliyor olabilir. Bu durumlarda direkt doktorunuza başvurmalısınız.
Yenidoğan Sarılığı Nedenleri Nelerdir?
Yenidoğan sarılığı birçok farklı sebepten kaynaklanıyor olabilir. En yaygını yenidoğan bebeklerin karaciğerlerinin gelişiminin tamamlanmasıdır. Bu genellikle 2 gün ile 1 hafta sürer. Ardından sarılık yavaşça kaybolur. Bazense yenidoğan sarılığı farklı hastalıkları işaret edebilir. Bu hastalıklar;
- Anne bebek kan uyumsuzluğu,
- Bebekte karaciğer hastalığının bulunması
- Bebeğin belirli kanallarının tıkalı olması
- Bebekte enzim eksikliği
- Anemi gibi anormal kan hücresi hastalıkları
- Genetik hastalıklar
- Bebekte kan enfeksiyonu
Bu yüzden sarılık asla hafife alınmamalı ve olması gerekenden farklı bir durum söz konusu olduğunda mutlaka doktora bildirilmelidir.
Yenidoğan Sarılığı Çeşitleri Nelerdir?
Yenidoğan sarılığı sebeplerine göre 5 çeşide ayrılır. Bu çeşitler fizyolojik sarılık, prematüre sarılık, emzirme sarılığı, anne sütü sarılığı ve kan uyuşmazlığı sarılığıdır.
Fizyolojik Sarılık
Yenidoğan bebeklerin karaciğerlerinin tam olarak gelişmemesinden kaynaklı olarak görülen en yaygın sarılık türüdür. Doğumdan 3-4 gün sonra başlayabilir ve en geç birkaç hafta içerisinde kendiliğinden geçecektir.
Prematüre Sarılık
Yenidoğan bebeklerde fizyolojik sarılık için gereken normal oranlar prematüre bebeklerde görülür ancak etkileri daha fazla olabilir. Bu durumda bebeğe daha fazla tedavi ve destek gerekebilir.
Emzirme Sarılığı
Bebeğin yeterli seviyede anne sütü alamamasına bağlı olarak gelişen sarılık türüdür. Bebek yeterli emzirilmediğinde gelişir. Düzgün beslenme sonucu kolaylıkla ortadan kalkar.
Anne Sütü Sarılığı
Anne sütü ile beslenen bebeklerde nadir olarak görülen bu sarılık türü, anne sütündeki bazı malzemelerden kaynaklı olarak ortaya çıkar. Genellikle 3-12 hafta arasında kendiliğinden iyileşir.
Kan Uyuşmazlığı Sarılığı
Annenin kan grubu 0 ve bebeğin kan grubu A ya da B olduğunda kan uyuşmazlığından kaynaklı olarak yenidoğan sarılığı oluşabilir. Anne vücudundan gelen antikorlar bebekteki kan hücrelerinin parçalanmasına ve bilirubin seviyesinin artmasına sebep olur. Bu tip sarılıklar özel iğnelerle tedavi edilebilirler.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi Nasıldır?
Yenidoğan sarılığında sarılık tipine bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri kullanılır. Genellikle bebek büyüdükçe kendiliğinden geçeceği için bir şey yapılmasına gerek kalmaz. Ancak başka durumların habercisi ise özel tedaviler uygulanması gerekir. Tedavi türleri fototerapi (ışık tedavisi), kan değişimi (transfüzyon) ve farmakoloji tedavisidir.
Fototerapi (Işık Tedavisi)
Fototerapi, ciltte biriken bilirubinin ışık yardımıyla suda eriyebilir hale gelmesini ve böbreklerde süzülüp idrar yoluyla atılmasını sağlar. En sık uygulanan tedavi yöntemlerinden biridir. Oldukça hızlı şekilde etkisini gösterir.
Tedavi sırasında bebek yalnıza bezi kalacak şekilde soyulur ve gözlerini ışıktan koruyacak bir maske takılır. Ardından ışık kaynağına yatırılır ve orada dinlenmeye devam eder. Bu süreçte bebek gerektikçe emzirilmeye devam edilir.
Kan Değişimi (Transfüzyon)
Kandaki bilirubin düzeyinin aşırı derecede yükselmesi durumunda bebekte kan değişimi yapılır. Bu durumda uygun kan grubu olan kişilerden kan alınır.
Farmakolojik Ajanlar
Bilirubinin atılması için bir başka yöntem ise ilaç tedavisidir. Bilirubinin vücuttan atılmasını kolaylaştırır ve hızlandırır.
Sıkça Sorulan Sorular
Bebeklerde sarılık olma riski ne kadar sürer?
Bebeklerde sarılık ilk 28 gün gün boyunca görülebilir. Genellikle doğumdan 3-4 gün sonra görülmeye başlansa da bazı durumlarda daha geç ortaya çıkabilir. Bebeğiniz evdeyken sarılık belirtileri gösteriyorsa mutlaka doktorunuza başvurun.
1 aylık bebekte sarılık olur mu?
Bebeklerde sarılık herhangi bir dönemde herhangi bir sebeple olabilir. Sarılık birçok farklı sebebe bağlı olarak farklı hastalıkların haberciliğini yapar. 1 aylık bebeğinizde sarılık varsa doktora götürmelisiniz.
Sarı örtü sarılığa iyi gelir mi?
Bebeklerin sarılığa yakalandığında sarı giydirilmesi, sarı tül örtülmesi, sarı yazmaların takılması gibi inanışlar tamamen batıl inançlardır ve gerçekten uzaktırlar. Bu tarz batıl inançların işe yaradığına dair hiçbir kanıt yoktur. Aksine bu batıl inançlar zaman kaybettirir ve bebeğin tedaviye daha erken ulaşmasını engeller.