Bebekler büyüdükçe, vücutlarını kontrol edebilme yetenekleri de artar. Bu gelişen yetenekleri motor (fiziksel) gelişim adı verilir. Motor gelişim, bir bebeğin, fiziksel olarak büyüyerek güçlenmesi anlamına gelmektedir. Motor becerileri ince motor becerileri ve kaba motor becerileri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu yazımızda ince motor becerileri ve kaba motor becerilerinin ne olduğunu ve hangi oyunların bu becerileri geliştirdiğini açıklayacağız.
İçindekiler
İnce Motor Becerileri Nelerdir?
İnce motor becerileri: eller, bilekler, parmaklar, ayaklar, ayak parmakları, dudaklar ve dildeki küçük kasların çalışmasına yönelik olan yeteneklerdir. Ceket iliklemek, saç taramak, çorap giymek, diş fırçalamak ve ayakkabı bağı bağlamak gibi aktiviteler ince motor becerisine verilebilecek örnekler arasında yer almaktadır. Çocuklar, bu kaslarını kullanmaya başladığın andan itibaren bu beceriler, kavrama, basma ve tutma gibi aktiveler sayesinde gelişmeye başlar.
İnce motor becerileri aynı zamanda günlük aktivitelerin yapılmasında, özgüvenin artmasında ve öz bakım kabiliyetinin gelişmesinde de büyük öneme sahiptir. Okul öncesi ve anaokulu çağındaki çocukların ince motor becerilerini geliştirebileceği oyunlar şunlardır:
- Bulmaca Çözmek: Ebeveynlerin, çocuklarıyla beraber bulmacalar çözmesi, çocuğun, kavrama, el-göz koordinasyonu ve motor becerilerini geliştiren harika bir oyundur. Puzzle parçalarını kavrayarak yerlerine taşımak ve ardından bulmacanın tamamını çözmek hem onu hem de sizi oldukça mutlu edecektir. Çocuğunuzu kolay bulmacalardan başlatıp aşamalı olarak zorluk derecesini artırabilirsiniz. Onu bu şekilde cesaretlendirmeniz, özgüvenini sağlam bir biçimde kazanabilmesine yardımcı olacak ve ona rekabet duygusu kazandıracaktır.
- Oyun Hamuru: Çocukları yeni şeyler üretmeye ve yeni fikirler düşünmeye teşvik eden yaratıcı bir oyundur. Oyun hamurlarıyla oynamak çocuğunuzun ince motor becerileri olan, el kaslarını güçlendirir, öğrenmeyi pekiştirir ve hamur renklerini karıştırarak problem çözme beceresini geliştirir. Çocukların, arkadaşlarıyla beraber oyun hamuru oynaması, onlara paylaşma düşüncesini de aşılamaktadır. En önemlisi de oyun hamurları dokunsal malzeme olduğu için, onların dokunma duygularının gelişmesine yardımcı olur.
- Çizim ve Boya Yapmak: Çizim ve boya için gerek olan boya kalemi, tebeşir, fırça ve farklı pek çok malzeme, yaratıcılık, hayal gücü ve el-göz koordinasyonu için destekleyici olduğundan çizim ve boyama yapmak çocuğunuz için oldukça yararlı bir oyundur. Bu oyunlar, çocuklarınızın eğlenceli zaman geçirmesine yardımcı olurken aynı zamanda da zihinsel ve bedensel gelişimleri için de katkıda bulunur. İnce motor becerilerinin arasında yer alan el ve parmak kasları kullanılarak yapılan boyama ve çizim işleri hem motor becerilerini geliştirir hem de odaklanmayı arttırır. Çizim ve boyama yapmak çocukların hayal gücünü, özgüveni ve ifade edebilme kabiliyetini artırır.
- Makas ile Kesme: Makas kullanmak, çocuğun, ince motor ve el-göz koordinasyonu yeteneklerini geliştirebilmesi için oldukça yararlı bir yöntemdir. Çocuğunuzu yaşına uygun makas kullandırarak, elleriyle gözlerinin bir uyum içinde hareket etmesine yardımcı olmuş olursunuz. Bunu bir oyun haline çevirmek için kağıtlara değişik ve eğlenceli şekiller çizerek, bunları çocuğunuzla beraber kesebilirsiniz. Ayrıca bu aktiviteyi oyun hamurlarını kullanarak da yapabilirsiniz.
- Kumda Oynamak: Günümüzde çocuk oyun parklarının içerisinde genellikle kum alanları vardır. Çocuklar, ellerinde hiçbir materyal olmadan da sadece kumda oynayarak özgür hissedebilirler. Kumda oyun oynamak, odaklanma becerisi, dokunma hissi, bilişsellik ve sosyalleşmeye katkıda bulunarak, ince motor yeteneklerinin de gelişmesine yardımcı olur. Bunlara ek olarak küçük kalıplarla veya oyuncak arabalarla kumda oyunlar oynanması oldukça eğlenceli olacaktır.
- Bloklar ve Lego: İnce motor yeteneklerinin geliştirme yolları arasında en iyi tercihlerden biridir. Birbirine tutturma, inşa etme, çekme ve itme aktiviteleri el kasları ve koordinasyonun gelişimine önemli ölçüde yarar sağlamaktadır. Bunlara ek olarak legolar, otizm tedavisinde de tercih edilen çok önemli bir araçtır.
- İplik Geçirme ve Bağlama: Delikli ahşap eğitici oyuncaklarla, ip geçirme ve bağlamayı öğrenmek, çocukların ince motor yeteneklerini artırırken bunlara ek olarak kavramayı öğrenmelerine de yardımcı olur. Aynı zamanda farklı ebatlardaki boncuk ve makarnaları iplere dizmek de eğitici ve eğlenceli bir oyundur.
- Diş Fırçalamak: Çocuğunuza, diş fırçalamayı öğretmek, ince motor gelişimini desteklemeye ek olarak, ağız ve diş sağlığı açısında da büyük önem taşır. Diş fırçalamayı çocuğunuz için bir alışkanlığa dönüştürebilmek istiyorsanız onu motive edebilecek yöntemler kullanmak daha yararlı olacaktır.
Kaba Motor Becerileri Nelerdir?
Çocukların, vücutlarını dik tutmasını, oturmasını, emeklemesini, zıplamasını ve atlamasını sağlayabilen kasların çalışmasına yönelik olan fiziksel eylemlere kaba motor becerileri denmektedir. Çocuğunuzun kaba motor yeteneklerini geliştirmek için aşağıdaki eğlenceli ve eğitici oyunlardan yararlanabilirsiniz.
- Seksek: Bu kolay oyun, denge ve koordinasyonu geliştirmeye yardımcı olan oldukça eğlenceli bir oyundur. Çocuklar seksek oynayarak: kas kuvveti, dayanıklılık, sürat ve esneklik gibi kaba motor becerilerini geliştirirler.
- Trambolinde Zıplamak: Zıplamak, sağlığımızı korumanın, bağışıklığımızı kuvvetlendirmenin ve enerjimizi yükseltmenin en iyi yöntemlerinden biridir. Çocukların, çeşitli ritmik hareketlerle, trambolinde geçirdiği bu oyun zamanı hem dengeyi, koordinasyonu ve dayanıklılığı geliştirir hem de keyifli dakikalar yaşamalarına yardımcı olur.
- Balon Oyunları: Balon oyunları kaba motor yetenekleri geliştiren en iyi yöntemlerden biridir. Çünkü balonların uçarken hangi tarafa gideceklerini asla kestiremezsiniz. Çocuklar, onların arkasından koşarken, zıplayarak ve zikzak çizerek çeşitli pek çok hareket yaparlar.
- Bisikletler ve Scooterlar: Bu oyun aletleri çocukların, dengede durabilme ve kendilerini kontrol edebilme konusunda oldukça yarar sağlayan ürünlerdir. Bu tarz aletleri kullanan çocuklarda, özgüven, sağlıklı beden gelişimi, çevresine olan farkındalık, sorumluluk ve başarı gibi kazanımlar açıkça görülmekte ve dikkat çekmektedir.
- Dans Etmek: Dans etmek çocukların, koordinasyon, kaba motor becerileri ve kulak ritimlerinin gelişmesi açısından oldukça yararlı aktivitelerden biri olarak gelmektedir. Hem açık alanda olsun hem de kapalı alanda ya da seçilen dans türü ne olursa olsun, dans etmek, kendini ifade edebilmenin en güzel yöntemlerinde biri arasında yer almaktadır. Öğrenme ve dikkat kabiliyetini, özgüveni, sosyal ilişkileri ve gücü arttırarak, kas gelişimine katkı sağlar.
Motor Yeteneklerinin Gelişiminin Yararları
Çocuklar, pek çok eğlenceli etkinlik ve oyunlarla, ince ve kaba motor yeteneklerini geliştirebilirler. Anne ve baba olarak, çocuğunuzun gelişimini ilgilendirecek ve katkı sağlayacak aktiviteleri düzenli olarak yapmayı bir alışkanlık haline dönüştürmesine teşvik etmeniz faydalı olacaktır. Bu sayede, çocuğunuzun hem öz bakım yetenekleri gelişecek ve öz güvenini artacak hem de vücudunda birikmiş olan enerjiyi harcayarak sağlıklı beslenme ve uyku düzenine sahip olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Bebeklerde Motor Becerisi Nedir?
Yaşamın ilk döneminde motor yetenekleri genellikle reflekslerden ibarettir. Nefes almak, göz kırpmak, yalanmak, yutkunmak gibi refleksler ilk motor becerilerinin arasında yer almaktadır. Bu reflekslerin bazıları ömür boyu devam ederken bazıları da zaman içerisinde gelişir ve farklı davranışlar haline gelir. Gelişmiş olan davranışlar motor yetenekler ya da beceriler adlandırılmaktadır.
Bebeklerde Gelişme Geriliği Nasıl Anlaşılır?
Bebeklerin il yaşlarında motor gelişimi geriliğini anlamak biraz zor olabilir. Fakat çocuk biraz daha büyüdükten sonra yürümesinde, konuşmasında herhangi bir değişiklik anlaşılmaya başlandığında gelişme geriliği tespit edilir. 2 yaşını geçmiş çocukların hala yürüyememesi ya da konuşamaması sıklıkla karşılaşılan gelişme geriliği belirtileri arasında yer almaktadır.