Partnerlerin hayatlarına neşe getiren ve birlikteliklerini sağlamlaştırıp taçlandıran en önemli unsurlardan biri de çocuk sahibi olma isteğidir. Kimi zaman doğal yollardan çocuk sahibi olmak mümkün olmayabilir ancak ebeveynlik duygusu yalnızca kan bağıyla sınırlı değildir. Sıcak bir yuvaya, sevgi dolu bir aileye ihtiyaç duyan tüm çocuklar için en büyük hediye; sonsuz bağlılıkla dolu kalbinizi ve evinizin kapılarını onlara açmanızdır. Yazımızın devamında evlat edinme süreci hakkında ihtiyaç duyabileceğiniz tüm bilgileri edinebilirsiniz!
İçindekiler
Evlat Edinme İşlemi Hakkında Genel Bilgi
Çeşitli sebeplerle biyolojik olarak çocuk sahibi olamayan ailelerin, bir çocuğa sağlıklı bir aile ortamı sağlamak koşuluyla gerçekleştirebilecekleri işleme evlat edinme işlemi adı verilir. Evlat edinme sonucunda aileye katılan çocuk; kan bağıyla değil gönül bağıyla aileye bağlıdır. Evlat edinme süreci başvuru, değerlendirme, bekleme ve denetleme gibi birçok aşaması olan uzun bir süreçtir ancak sonunda hayalini kurduğunuz sıcak aile ortamınızın tamamlanma umuduna sahip olmak, bu sürecin en kıymetli yanlarından biridir.
Evlat edinme prosedüründe ailelerin ve evlat edinilen bireylerin özelliklerine göre çeşitli seçenekler mevcuttur. Bu özelliklere göre evlat edinme prosedüründe de çeşitli değişiklikler görülebilir. Evlat edinme sürecinizin arzuladığınız gibi sonuçlanabilmesi için doğru özellikleri taşıyor olmanız ve bu süreci bir avukat gözetiminde yürütmeniz oldukça önemlidir. Evlat edinmede avukatın rolü; gerekli belgeleri hazırlamak ve kontrol etmek, mahkeme sürecini gözlemlemek ve ihtiyaç duyulan noktalarda danışmanlık sağlamaktır.
Koruyucu Aile Olmak ve Evlat Edinmek Arasındaki Farklar
Ailenize yeni bir üye kazandırmak için başvurabileceğiniz iki yöntem olan koruyucu ailelik ve evlat edinme sıkça birbiriyle karıştırılan iki farklı prosedürdür. Koruyucu ailelik, TC vatandaşı olan ve Türkiye’de yaşayan; 25 yaşından büyük ve 65 yaşından küçük kişiler tarafından gerçekleştirilebilir. Koruyucu ailelik prosedüründe korumaya alınan çocuğun kütük bilgileri koruyucu aile üzerine alınmaz. Korunan çocuk doğrudan doğruya koruyucu ailenin mirasına ortak olamaz. Koruyucu aile soy adını korumaya aldığı çocuğa veremez ve çocuğun ismini değiştiremez. Korunma kararı mahkeme tarafından değiştirilmedikçe kaldırılmaz.
Evlat edinme prosedüründe ise çocuğun soy ismi ailenin soy ismiyle aynıdır, çocuğun nüfus kaydı doğrudan evlat edinen ailenin üzerine geçirilir ve çocuk mirasa ortak olur. Korunma kararı, evlat edinme prosedürü tamamlandığı anda kaldırılır ve çocuk artık “korunan” çocuk sıfatından “ailenin ferdi olan” çocuk sıfatına geçiş yapar.
Evlat Edinme Türleri ve Özellikleri
Evlat edinme isteğinde bulunan ailelerin ve evlat edinilmek istenen kişilerin özelliklerine göre evlat edinme süreci çeşitli açılardan değişiklikler gösterebilir. Bu noktada evlat edinme çeşitlerini tanıyor olmak oldukça önemlidir.
Ebeveyn Özellikleri Bakımından Evlat Edinme Türleri
Ebeveyn özellikleri bakımından evlat edinme türleri kendi içinde üçe ayrılır. Bu noktada karşımıza çıkan ilk evlat edinme türü en sık karşılaşılan tür olan birlikte evlat edinmedir. Birlikte evlat edinmede partnerler evlat edinmek amacıyla birlikte bir başvuru gerçekleştirir. Birbirine resmi bir evlilik bağıyla bağlı olmayan çiftler, evlat edinme başvurusunda bulunamaz. Evli çiftler evlat edinme başvurusunda bulunurken birbirlerinin rızasını almak ve bunu belgelemek durumundadır. Eğer taraflardan birinin evlat edinme işlemine rızası yoksa ya da çift arasında evlilik bağı bulunmuyorsa tek başına evlat edinme prosedürü uygulanabilir. Bu iki evlat edinme çeşidinin yanı sıra üvey evlat edinme prosedürü de özellikle son yıllarda fazlasıyla yaygınlaşmıştır. Buna göre birbirine evlilik bağıyla bağlanan çiftlerin önceki ilişkilerinden doğan çocuklar, üvey ebeveynleri tarafından evlat edinilebilir ve bu sayede soy birliği sağlanabilir.
Evlat Edinilen Bireylerin Özellikleri Bakımından Evlat Edinme Türleri
Evlat edinilen bireylerin özellikleri bakımından evlat edinme türleri de kendi içinde üçe ayrılır. Bu ayrım sırasında evlat edinilen kişinin yaşı ve özellikleri baz alınır. Küçüklerin evlat edinilmesi prosedürü en sık rastlanan evlat edinme sürecidir çünkü küçük yaş gruplarında çocuklar, evlat edinildikleri aileyi tanıyarak büyür ve derin bir bağlılık geliştirebilir. Bu tip evlat edinmelerde ailenin çocuğa ve çocuğun aileye adaptasyonu daha kolay gerçekleşir. Erginlerin evlat edinilmesi prosedüründe ise evlat edinilecek olan kişi resmi olarak reşit sayılmalıdır. Bu prosedürde ergin birey tam ve sağlıklıysa, karar verme yetisine sahipse kendisinin görüşleri ve rızası da alınır. Ancak evlat edinilmek istenen ergin kişi karar verme yetisine sahip değilse kendisine atanan yasal vasi ya da temsilci rızada bulunabilir. Bakıma muhtaç engelli kişilerin evlat edinilmesi ise kısıtlıların evlat edinilmesi prosedürü olarak bilinmektedir. Bu noktada yasal temsilciler ve vesayet daireleri rıza konusunda yetkilidir.
Evlat Edinme Prosedürü İçin Aranan Şartlar
Evlat edinmede aranan şartlar evlat edinecek olan bireylerin ve evlat edinilecek olan bireylerin bazı özelliklerini kapsar. Bu özellikler, çeşitli konu başlıkları altında incelenebilir.
Duygusal Bağ
Evlat edinme prosedürüne giriş yapılabilmesi için evlat edinme talebinde bulunan kişilerin evlat edinmek istedikleri çocukla en az bir yıl birlikte vakit geçirmiş olması gerekir. Bu süreç, ailenin ve çocuğun ilişkisini ve geliştirdikleri bağı ölçmek için şart koşulur. Bu süreçte evlan edinen ve evlat edinilen arasındaki ilişkiler, psikolojik ve sosyo-ekonomik durumlar inceleme altına alınır.
Yaş
Evlat edinme prosedüründe göz önünde bulundurulan temel kriterlerden biri, evlat edinen ve evlat edinilen bireylerin yaşlarıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre tek başına evlat edinme gerçekleştirmek isteyen kişilerin 30 yaşından büyük olması ve evlat edinecekleri bireyin 18 yaşından küçük olması şart koşulur. Bununla birlikte evlat edinen ile evlat edinilen arasında en az 18 yıllık yaş farkının bulunması da bu süreçte aranan şartlar arasında yer alır.
Medeni Durum
Evlat edinme sürecinde medeni durum da önem teşkil eder. Evlat edinmek isteyen evli çiftlerin evliliklerinin en az 5 yıllık süreyi doldurmuş olması ve bireylerin her birinin 30 yaşını geçmiş olması şart koşulur. Tek başına evlat edinme ve üvey evlat edinme durumlarında da kişinin medeni koşulları göz önünde bulundurulur.
Rıza
Evlat edinme sürecinde rıza kavramı da oldukça önemlidir. Evli çiftlerde partnerlerin her birinin evlat edinme konusunda rızasının alınması gerekir. Evlat edinilen birey 18 yaşından küçükse bulunduğu kurumdan atanan bir görevli vasilik vazifesini yüklenerek rıza verebilir. Bununla birlikte eğer evlat edinilen birey resmi olarak reşit ve ergin sayılıyorsa kendisinin rızası alınmalıdır. Eğer ergin kişinin karar ehliyeti yoksa atanan bir vasi ya da vesayet daireleri rıza konusunda söz sahibidir. Kısıtlıların evlat edinilmesi prosedüründe kısıtlı bireyin ehliyeti bulunuyorsa kendisi rıza gösterebilir ancak ehliyeti bulunmuyorsa da vasiler ve vesayet daireleri devreye girer.
Sosyo Ekonomik ve Psikolojik Koşullar
Evlat edinme işlemi, devlet tarafından sıkı şekilde denetlenen bir süreçtir. Bu süreçte evlat edinmek isteyen bireylerin maddi durumu, sosyo-kültürel seviyesi, psikolojik koşulları gibi birçok nokta inceleme altına alınır. Çocuğa sağlıklı bir yaşam alanı ve yeterli imkanların sunulduğu bir gelecek vaat edemeyen bireyler ya da çiftler; evlat edinme sürecine dahil olamaz. Ayrıca evlat edinme başvurusunda bulunan bireylerin uyumlu davranışlarının olması, suç kaydının bulunmaması, zararlı alışkanlıklara bağlı problemlere sahip olmaması, psikolojik açıdan dengeli ve sağlıklı olması da aranan şartlar arasındadır.
Evlat Edinme Süreci
Evlat edinmek isteyen kişilerin gerekli kuruluşlara başvuru yapması ve aranan şartları sağlaması oldukça önemlidir. Evlat edinilecek olan bireyin sağlığı ve refahı için evlat edinecek olan bireyler sıkı bir denetim altına alınır. Evlat edinme süreci temel olarak beş başlık altında incelenebilir.
Randevu
Evlat edinmek isteyen kişilerin gerçekleştirmesi gereken randevu; il müdürlüklerinin evlat edinme birimi tarafından yürütülen bir ön eleme prosedürüdür. Bu sırada evlat edinme başvurusunda bulunan kişi ve kişiler arasında hukuki bağlar incelenir ve evlat edinme sürecine dahil olmak için uygun adaylar olup olmadıkları tespit edilir. Kişiler, evlat edinme süreci, bu sürecin sorumlulukları ve yaptırımları hakkında bilgilendirilir. Randevu sonucunda gerçekleştirilen görüşme sırasında özellikle talep edilmediği sürece herhangi bir belge ibraz edilmesine gerek yoktur.
Başvuru Süreci
Randevunun ardından gerçekleştirilen görüşmelerde evlat edinme sürecine dahil olmak için uygun olduğu tespit edilen kişiler, evlat edinme başvuru sürecine dahil olur. Türkiye’de yaşayan Türk vatandaşları için evlat edinme başvurusu E-Devlet üzerinden gerçekleştirilebileceği gibi doğrudan ikamet edilen ilde bulunan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne de gerçekleştirilebilir. Eğer evlat edinilmek istenen bireyin biyolojik ailesi biliniyorsa ve hayattaysa bu durumda Aile Mahkemesi’ne ya da Asliye Hukuk Mahkemesi’ne de başvurulması gerekebilir. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları evlat edinme sürecine başvurmak için ülkelerarası evlat edinme prosedürleri hakkında yetkili olan birimlere müracaat etmelidir.
Evlat edinme başvurusunda gerekli belgelerin başlıcaları nüfus kayıt örneği, evlat edinmek isteyen kişilerin silinmiş sicil kayıtları da dahil olmak üzere adli sabıka kayıtları ve malvarlığı gösteren tapu gibi gerekli belgeler ile geliri gösteren dökümler ve belgeler olarak sıralanabilir. Bu belgelerin yanı sıra ikametgah belgesi; öğrenim durumunu gösteren resmi belgeler; evlat edinmek isteyen kişi veya kişilerin fiziksel, zihinsel ve ruhsal açıdan herhangi bir ciddi rahatsızlığa sahip olmadığını gösteren belgeler ile sürekli ve bulaşıcı hastalık taşımadıklarına dair belgeler de başvuru sırasında ibraz edilmelidir. Evlat edinmek isteyen kişi veya kişilerin alkol ve uyuşturucu madde bağımlısı olmadıklarını da kanıtlamaları beklenir. Evlat edinme sürecinde Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu vatandaşlardan veya yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarından oturma izni ile evlat edinme durumunda evlat edinilen bireyin ülkeye girişine ve ikametine dair izin belgesi talep edilir.
Seçim ve Eşleştirme Süreci
Başvuru sırasında ibraz edilen belgelerin incelenmesi sonucunda evlat edinmek isteyen kişi ya da kişilerin bu sürece dair herhangi bir engelinin bulunmadığına kanaat getirildiğinde kişiler, evlat edinilebilecek bireylerle eşleştirilir. Bu eşleştirme sırasında evlat edinmek isteyen kişilerin tercihlerine ve çocukların özelliklerine dikkat edilir. Eşleştirme sürecinde evlat edinmek isteyen kişi ya da kişiler evlat edinmek istedikleri bireyin yaşını, cinsiyetini, engelli olup olmamasını ve bazı temel sağlık koşullarını, bireyin biyolojik ailesini ve varsa kardeşlerini tanıyıp tanımama durumunu, bireyin kardeş sahibi olup olmamasını seçebilir.
Sosyal İnceleme Süreci
Eşleştirme gerçekleştirildikten sonra sosyal inceleme süreci başlar. Bu süreç, evlat edinmek isteyen kişilerin sosyal hizmet görevlileri tarafından gözlemlendiği süreçtir. Habersiz ziyaretlerle ev ortamı, sosyal ve psikolojik durum gözlemlenir. Sosyal inceleme sürecinde evlat edinmek isteyen kişi ya da kişilerin ikametgahına genellikle yılda iki kez haberli ve üç kez habersiz ziyaret uygulanır.
Çocuğun Teslimi
Bu süreçte evlat edinilmek istenen birey ile evlat edinmek isteyen kişiler arasındaki ilişkiler ortalama olarak bir yıl süreyle çeşitli gözlemlere tabii tutulur. Çocuğun tesliminin ardından evlat edinme talebinde bulunan kişiler; evlat edinmek istedikleri bireyin sağlığından, mutluluğundan, refahından ve eğitiminden sorumlu tutulur. Bu süreçte bireyler arasında gelişen bağ ve kurulan iletişim oldukça önemlidir. Evlat edinilecek olan bireyin refahından emin olunduğu takdirde hazırlanan rapor mahkemeye sunulur ve evlat edinme süreci sonuçlanır.